Konijnen

Informatie over konijnen

Vanuit onze praktijk vinden we het belangrijk konijneneigenaren te informeren over de juiste verzorging van hun konijnen. Waar moet je als eigenaar op letten en wanneer moet je een bezoek brengen aan de dierenarts? Wat zijn de algemene gevaren voor uw konijn? Lees het op deze pagina. Heeft u vragen? Twijfel dan niet om contact op te nemen met onze kliniek. 

Vaccineren van het konijn

Op dit moment zijn 2 vaccins beschikbaar, 1 jaarlijk en 1 halfjaarlijks.

Waartegen werkt het jaarlijkse vaccin?

Het vaccin werkt tegen twee ziektes: myxomatose en VHD (viral haemorrhagic disease). Deze ziektes worden veroorzaakt door virussen en verlopen vrijwel altijd dodelijk. Voorkomen met een vaccinatie is daarom beter dan genezen. 

Let op: óók konijnen die binnen zitten kunnen besmet raken. Lees hieronder verder. 

Besmetting

VHD en myxomatose kunnen overgebracht worden door vlooien, muggen en door (in-)direct contact met ontlasting van zieke dieren. Dit laatste kan via uw schoenen, via uw hond of kat na een wandeling in het bos en de duinen, maar ook via het hooi en stro uit de winkel. Zelfs groente van de groenteboer of supermarkt kan besmet zijn. 

VHD

VHD (viral haemorrhagic disease) wordt overgebracht via besmet groenvoer waar wilde konijnen mee in aanraking zijn geweest, maar ook via kleding en schoeisel. Dit betekent dat ook konijnen in huis risico lopen! De verschijnselen bij een konijn met VHD zijn vaak dramatisch, de konijnen gaan meestal plotseling dood, dus zonder echte ziekteverschijnselen. Als het verloop iets langzamer is, stoppen ze met eten, krijgen ze koorts en worden ze benauwd. Uiteindelijk krijgen ze een bloederige neusuitvloeiing, gevolgd door de dood. De tijd tussen de besmetting en ziek worden bedraagt 1-3 dagen. Als de dieren eenmaal besmet zijn is er niets meer aan te doen. De enige echte bescherming is jaarlijks vaccineren.

Myxomatose

De verschijnselen van myxomatose, zijn bobbels in de huid rond ogen, snuit, oren en anusstreek. Vaak is er ook een pussige oog- en neusuitvloeiing. De meeste gevallen van deze virusziekte komen voor in juli, augustus en september. Dan zijn er namelijk veel muggen en veel (wilde) konijnen. De tijd tussen de besmetting en ziek worden bedraagt 2-7 dagen. Als de dieren eenmaal besmet zijn, is er weinig meer aan te doen en gaan ze meestal dood. U kunt proberen insecten te weren d.m.v. fijnmazig gaas en vlooienbestrijding. Een betere bescherming is het om uw konijn te laten vaccineren.

Vaccinatieschema

Konijnen kunnen vanaf de leeftijd van 5 weken worden gevaccineerd. Indien uw konijn zwanger is of melk geeft kunt u haar wel tegen VHD enten, echter niet tegen myxomatose. Tegenwoordig bestaat er een combinatievaccin van VHD en myxomatose dat na 3 weken bescherming geeft en een jaar lang werkzaam is. Het maakt dan ook niet uit op welk moment in het jaar u precies komt, in tegenstelling tot vroeger. Na de vaccinatie kan er soms een bobbeltje onder de huid ontstaan, dit verdwijnt vanzelf.

Onderzoek

Voordat we uw konijn vaccineren wordt hij of zij eerst helemaal onderzocht door de dierenarts. Regelmatig worden hierbij afwijkingen gevonden; zoals gebitsafwijkingen of baarmoederproblemen. Dit benadrukt nog eens het nut van het jaarlijkse bezoek aan de dierenarts: het lichamelijk onderzoek dat uitgevoerd wordt.

Het halfjaarlijkse vaccin werkt tegen RHDV2

VHD (haemorhhagic diease, oftewel besmettelijke virusdiarree bij konijnen) wordt veroorzaakt door een zeer besmettelijk virus, dat zich verspreidt door direct contact tussen konijnen maar ook door indirect contact, bij voorbeeld via urine, uitwerpselen, water, voedsel, kleding, handen en hokken. Stekende insecten kunnen ook een rol spelen in de verspreiding. Het virus kan tot ernstige ziekte en sterfte leiden bij konijnen (zie symptomen), maar is niet gevaarlijk voor mensen of andere gezelschapsdieren zoals honden, katten, cavia’s en andere knaagdieren. Er bestaan 2 varianten, het VHD (=RHDV) en VHD2 (=RHDV2). 

RHDV

  • Incubatietijd van gemiddeld 1 tot 3 dagen.
  • Sterftepercentage: >80%.
  • Uit zich meestal als peracute sterfte zonder voorafgaande symptomen. In 5-10% wordt de ziekte chronisch.
  • Komt voor bij het Europese konijn en is eenmaal  aangetroffen bij een Iberische haas.

RHDV2

  • Incubatietijd van gemiddeld 3 tot 5 dagen.
  • Sterftepercentage: 5-70%.
  • Kan zich uiten als peracute sterfte zonder voorafgaande symptomen. Er bestaat ook een acute vorm met koorts, benauwdheid, neusuitvloeiing en cyanose. De chronische vorm komt iets vaker voor dan bij een RHDV-infectie. Dieren vertonen dan icterus, lethargie en gewichtsverlies en overlijden veelal alsnog na 1 tot 2 weken.
  • Komt voor bij het Europese konijn, en is sporadisch gevonden in diverse andere haasachtigen (Kaapse haas, Corsicaanse haas en Europese haas).

Ziekte door RHD2 (VHD2) kan enkele dagen duren en kan zich daardoor snel verspreiden. Als u dode konijnen vindt of als meerdere konijnen doodgaan kan VHD2 een rol spelen!!

Lees het volledige bericht ophttp://www.uu.nl/organisatie/veterinaire-service-en-samenwerking/patient

Als u dode dieren vindt of zelf te maken krijgt bij plotselinge dood van konijnen dan kunt u dit melden via:

https://www.dwhc.nl/meldingsformulier/

Gebitsverzorging bij konijnen

Tanden en kiezen van konijnen groeien levenslang door en groeien zelfs zo’n 2-3 mm per week! Door het kauwen slijten boven- en ondergebit tegen elkaar af. Als de stand van het gebitje niet goed is, slijten de tanden en kiezen niet goed af en ontstaan er problemen met eten. Het konijn neemt minder voer op en de darmfunctie kan snel verstoord raken waardoor de conditie snel achteruit gaat.

Als de ondersnijtanden doorgroeien gaan ze naar voren steken als een soort slagtanden, zoals u op de foto kunt zien. Te lange boventanden groeien vaak naar buiten. Een foute groei van de kiezen is vaak lastiger te zien omdat die achterin de bek zitten. Er ontstaan scherpe punten aan de kiezen en deze kunnen in de tong of in de binnenkant van de wang prikken.

De enige oplossing van dit probleem is het inkorten van de snijtanden en/of het bijslijpen van de kiezen door de dierenarts. Soms is hier wel een lichte narcose voor nodig. Verder is het belangrijk dat het voer van het dier voor een groot deel uit hooi bestaat. Voor het eten van hooi is uitgebreider kauwen nodig en daardoor vindt er een betere slijtage van kiezen plaats. Ook zorgt het hoge gehalte aan vezels in hooi voor een optimale spijsvertering.

 

Narcose bij het konijn

Om diverse redenen kan het nodig zijn een konijn onder narcose te brengen. Bijvoorbeeld bij een sterilisatie of castratie, of omdat het konijn een bult heeft die verwijderd moet worden. In het verleden kwam het helaas vaak voor dat een konijn de narcose niet overleefde. Tegenwoordig krijgt een konijn bij ons altijd een aangepaste tube (buisje) over de luchtpijp, zodat het konijn beademd kan worden. Daarnaast hebben we allerlei bewakingsapparatuur waardoor we eerder in kunnen grijpen als het niet goed lijkt te gaan. De risico's voor narcose zijn hiermee aanzienlijk afgenomen.

Hieronder ziet u een konijn dat een tube inheeft, met daaraan de beademingsapparatuur. Met de beademingsapparatuur wordt zuurstof en narcosegas toegediend. Tevens wordt de ademhaling in de gaten gehouden, zodat er ingegrepen kan worden als het konijn onvoldoende goed ademt. Met de gele en rode knijper in de oksels wordt een ECG (echocardiogram) gemaakt, zodat ook de hartfunctie in de gaten gehouden kan worden.

Rechts op onderstaande foto ziet u het beademingsapparaat waarmee zuurstof en narcosegas toegediend wordt, waarmee de ademhaling in de gaten gehouden wordt en waarmee het dier indien nodig beademd wordt. Tevens wordt met dit apparaat de hartslag in de gaten gehouden. Rechtsonder op de foto ziet u opnieuw het konijn.

Castratie van een konijn

Castratie van konijnen en cavia's wordt regelmatig gedaan om meerdere konijnen of cavia's samen te kunnen houden. Als u een mannelijk en een vrouwelijk dier samen wilt houden is het aan te raden het mannelijke dier te castreren. Meestal vertoont het mannelijke dier het meeste seksuele gedrag, en daarnaast is de operatie van het mannelijke dier de eenvoudigste operatie. Maar omdat baarmoederkanker veel voorkomt bij niet gesteriliseerde konijnen is het ook verstandig de vrouwelijke dieren te steriliseren.

Bij de castratie wordt er onder narcose een klein sneetje voor beide balzakken gemaakt waarlangs de testikels verwijderd worden. Het sneetje wordt dichtgehecht, de hechtingen dienen 10 dagen later weer verwijderd te worden. Het is niet nodig uw konijn of cavia voor een operatie nuchter te houden, het is juist gevaarlijk als u ze wel nuchter houdt. Aan alle operaties zitten risico's. Dankzij de huidige moderne narcosemiddelen en technieken zijn deze risico's gelukkig kleiner geworden. Wel zijn de risico's voor een konijn of knaagdier hoger dan voor een hond of kat, omdat ze veel gevoeliger zijn voor stress en onderkoeling.

Als het konijn of de cavia na de operatie weer goed wakker is, eet en keutels maakt mag hij weer naar huis. De dag erna dient hij weer de oude te zijn.

Sterilisatie van een konijn

Sterilisatie van konijn en cavia kan worden gedaan om meerdere konijnen of cavia's samen te kunnen houden. Als u een mannelijk en een vrouwelijk dier samen wilt houden is het aan te raden het mannelijke dier te castreren. Meestal vertoont het mannelijke dier het meeste seksuele gedrag, en daarnaast is de operatie van het mannelijke dier de eenvoudigste operatie.

Preventief

Bij vrouwelijke konijnen komen regelmatig baarmoedertumoren voor. Deze kunnen worden voorkomen en behandeld door sterilisatie. Bij vrouwelijke cavia's komen cysten van de eierstokken voor, welke heel groot kunnen worden. Ook deze kunnen worden behandeld door een sterilisatie.

De sterilisatie

Bij de sterilisatie, wat in feite een castratie is, wordt er onder narcose een sneetje in de buik gemaakt waarlangs de eierstokken verwijderd worden. Voor de cavia is er tegenwoordig een nieuwe methode waarbij er twee sneetjes in de zijkant van de buik worden gemaakt waarbij de eierstokken worden verwijderd. Als de baarmoeder afwijkend is wordt ook deze verwijderd. De buik wordt dichtgehecht, de hechtingen worden 10 dagen later verwijderd. Het is niet nodig uw konijn of cavia voor een operatie nuchter te houden. Aan alle operaties zitten risico's. Dankzij de huidige moderne narcosemiddelen en technieken zijn deze risico's gelukkig kleiner geworden. Wel zijn de risico's voor een konijn of knaagdier hoger dan voor een hond of kat, omdat ze veel gevoeliger zijn voor stress en onderkoeling.

Na de operatie

ls het konijn of de cavia na de operatie weer goed wakker is en eet en keutels maakt mag hij weer naar huis. De dag erna dient zij weer de oude te zijn.

Graphidium Strigosum

Graphidium strigosum is een maagworm die over de hele wereld voorkomt bij hazen en konijnen. Konijnen hebben veel minder last van een infectie dan hazen, maar met name oudere konijnen kunnen er toch een chronische ontsteking van de maagwand van krijgen.

Hieronder ziet u een foto van de maaginhoud van een konijn met de worm. Het zijn de rode sliertjes, waarvan er ook een aangegeven is met een grote pijl.

De wormen hebben een ingewikkelde voortplantingscyclus. De volwassen maagwormen leggen eieren die met de keutels naar buiten komen. Na ongeveer 10 uur komt er een larfje uit. Het larfje kruipt bij donker bovenin de planten en overdag naar beneden. Als het lekker weer is vervellen ze binnen 1 week 2 keer en kunnen dan het konijn besmetten dat hen opeet. In de maag kruipen de larfjes in de maagwand klieren totdat ze volgroeid zijn, de mannetjes zijn dan 12 mm en de vrouwtjes 16 mm lang. Daarna liggen ze in het maagslijm. De wormen zijn rood. Ongeveer 6 weken na de besmetting gaan de wormen eitjes leggen gedurende meer dan 1 jaar.

Hieronder ziet u een ei van de maagworm zoals hij onder de microscoop kan worden gezien (bron: http://www.medirabbit.com/EN/GI_diseases/Parasitic_diseases/Graph/Graphidium.htm).

De infectie is te behandelen met fenbendazol of met ivermectine.

Madenziekte (myiasis)

Bij deze ziekte leggen vliegen eitjes in de vacht van het konijn, met name in de ontlasting die in de vacht blijft hangen. Uit de eitjes komen maden (vliegenlarven) die zich een weg eten door de huid van het konijn. Hierdoor kan snel erge beschadiging van de huid en de onderliggende weefsels optreden.

Dit is erg pijnlijk voor het konijn en leidt tot sterfte indien het niet tijdig opgemerkt wordt. Daarom is het belangrijk om tijdens de zomermaanden dagelijks de achterhand van uw konijn te controleren.

Ontlasting die blijft plakken in de vacht dient verwijderd te worden. Indien u wondjes of kleine gaatjes in de vacht ziet, of indien u zelfs maden ziet, dient u zo snel mogelijk contact op te nemen met een dierenarts.

Myxomatose en VHD bij konijnen

Regelmatig worden er wilde konijnen gevonden met myxomatose. De dieren hebben gezwollen oogleden, kunnen niet zien, hebben een verstopte neus en bulten op de kop. Wij adviseren daarom nog eens met nadruk om alle konijnen te laten vaccineren.

Tijdens de entweek in het voorjaar van 2007 hebben we alle gevaccineerde konijnen onderzocht. In ongeveer 30% van de gevallen werden ernstige afwijkingen gevonden. Meestal gebitsafwijkingen, maar ook vaak baarmoederproblemen. Dikwijls tumoren. Dat maakt het nut van vaccineren extra groot, er vindt ook een gezondheidsonderzoek plaats!!

Konijnen kunnen ernstig ziek worden door de virusziekten myxomatose en VHD (Viral Haemorrhagic Disease).  Nog maar enkele jaren geleden waren de konijnen in onze Haagse duinen bijna uitgestorven door een uitbraak van het VHD virus. Herinnert u zich misschien nog hoe hoog het gras in de duinen toen stond?

Besmetting

Beide ziekten kunnen overgebracht worden door vlooien (binnen de groep), muggen en door (in)direct contact met ontlasting van zieke dieren. Dit laatste kan via uw schoenen of via uw hond of kat na een wandeling in bos en duin, maar ook via het hooi en stro uit de winkel of via groente van de groenteboer of supermarkt.

Verschijnselen

De verschijnselen van myxomatose zijn bobbels in de huid rond ogen, snuit, oren en anusstreek. Vaak is er ook een pussige oog- en neusuitvloeiing. De tijd tussen de besmetting en ziek worden bedraagt 2-7 dagen. Als de dieren eenmaal besmet zijn, is er weinig meer aan te doen en gaan ze meestal dood. U kunt proberen insekten te weren d.m.v. fijnmazig gaas en vlooienbestrijding. Een betere bescherming is het om uw konijn te laten vaccineren.

De verschijnselen bij een konijn met VHD (viral haemorrhagic disease) zijn vaak dramatisch, de konijnen gaan meestal plotseling dood, dus zonder echte ziekteverschijnselen. Als het verloop iets langzamer is, stoppen ze met eten, krijgen ze koorts en worden ze benauwd. Uiteindelijk krijgen ze een bloederige neusuitvloeiing, gevolgd door de dood. De tijd tussen de besmetting en ziek worden bedraagt 1-3 dagen. Als de dieren eenmaal besmet zijn is er niets meer aan te doen. De enige echte bescherming is enten.

Vaccinatie

De “Dierenartsen Kring Den Haag en Omgeving” adviseert uw konijn in het voorjaar tegen beide virussen te vaccineren. De bescherming tegen VHD duurt ongeveer 1 jaar; die van myxomatose minder dan een half jaar, daarom liefst gevolgd door een vaccinatie tegen myxomatose aan het eind van de zomer, zodat uw dier het hele muggen-/vlooienseizoen beschermd is. (Tegenwoordig van maart tot ver in het najaar.)

Jonge konijntjes kunnen vanaf 8 weken leeftijd gevaccineerd worden tegen VHD, en vanaf 4 weken tegen myxomatose. Indien uw konijn zwanger is of melk geeft kunt u haar wel tegen VHD enten, echter niet tegen myxomatose.

Na beide vaccinaties kan er soms een bobbeltje ontstaan na de enting, die vanzelf verdwijnt.